«Ալևորներ» վիպակի հերոսները, հետևում թողած պատերազմական ու խաղաղ տասնամեակները, իրենց խաղաղ մայրամուտին տրւում են յուշերին. Գոհ են, ապրել են մաքուր խղճով, հայրենի հողի ծաղկման համար չեն խնայել ոչինչ: Նրանց ապրած կեանքը դառնում է դաս հետնորդների համար:
مندرجات
Վիպակ -Ալևորներ
Պատմւածքներ- Ասպէտ պապի կշեռքը
Հացդ՝ քո ձեռքով
Ես լսեցի մի անուշ ձայն
Բահը
Վիպակն արտացոլում է չորրոդ դարի հայ պարսկական և հայ-բիւզանդական յարաբերութիւները ֆեոդալական իշխանութիւնների անկախութեան ժամանակաշրջանը:
Երկմասւած Հայաստանի ներքին և արտաքին պատերազմների ու նախարարական կենտրոնախոյս իշխանութիւնների պայքարը հասցնում են հայ գիւղացիութեան քայքայման և, ի վերջոյ, անզէն ժողովրդի կոտորածին: Այդ ժամանակ Սիւնիքի գիւղացիութիւնն ապստամբում է, որի սարսափից Անդուկ իշխանը փախչում է Բիւզանդիա:
Անհայտ մարդիկ: Այսպէս էին անւանում իրենց կայարանամերձ գիւղի այն երեխաները, որոնք շրջում էին մարդկանց մէջ, իմանում նրանց հոգսերն ու կարիքները և իրենց ուժերի չափով օգնում նրանց, օգնում միանգամայն ծածուկ, եոթ հոգուց բաղկացած իրենց փոքրիկ խմբակով: Ովքեր էին այդ երեխաները, ինչպէս էին նրանք աշխատում, այդ մասին է պատմում վիպակը, որը նախատեսւած է միջին դպրոցական հասակի երեխաների համար:
Հեղինակ ը կենդանի պատումով , նամակագրական ու փաստական հարուստ նիւթերի հիման վրայ ներկայացնում է երկու մեծ արւեստագէտների ՝ ծովանկարիչ Յովհաննէս Այւազովսկու և քանդակագործ Յակոբ Գիւրջեանի կեանքի ու ստեղծագործութեան դրւագները:
Դառն է հայրենիք չունեցող մարդու կեանքը: Ով հայրենիք չունի, նա չունի ինչքի, կենցաղի ապահովութիւն, անորոշ է նրա առօրեան, վիրաւորական են այն նախատինքները, որ հասցնում են նրան մարդիկ, որոնք խտրութիւն են դնում ժողովուրդների միջեւ:
Աստանդական մի ընտանիքի պատմութիւնն է այս վիպակը, ուր բացայայտւում է առանց հայրենիքի մնացած մարդկանց տխուր ապագան:
Վիպակում արտացոլւած է մեծ և փոքր Աստղաձորերի կոլտնտեսութիւնների միացման՝ խոշորացման համար տարվող աշխատանքը, հերոսների մի մասի մէջ ստեղծւած հակասութիւնները այդ ուղղութեամբ և խոշորացւած տնտեսութեան առաւելութիւնները:
Այս ֆոնի վրայ բացահայտվում է հերոսների ներքնաղխարհը, նրանց սիրային, ընտանեկան, ընկերական փոխյարաբերութիւնները և այլն:
Գիրքը հարուստ է հայկական բնաշխարհի գեղեցիկ Նկարագրութիւններով:
Այս վիպակի մէջ մօտիկ անցեալին վերաբերող իրական դէպքերը և անձերը, ինչպէս նաև անմիջականօրէն դրանց կապւող ժողովրդի ընդհանուր մտայնութիւնը դրսեւորելիս, մասամբ հիմք և ներշնչման աղբիւր են ծառայել մեզ՝ Է. Ակնունիի «Կովկասեան Վերքեր» և «Դէպի կռիւ» զոյգ աշխատութիւններում եղւած վկայութիւնները:
