Գրքում ներկայացնում է Հայոց եկեղեցու նոր շրջանի պատմության նշանավոր հոգևորականններից Տ. Մեսրոպ արք եպս. Սմբատյանցի ավելի քան կեսդարյա հոգևոր -եկեղեցական և ազգային -հասարակական գործունեությունը և գրական ժառանգությունը, ինչպես նաև գիտնական հոգևորականի տպագիր և անտիպ գործերի մատենագիտությունը: Գրքի եկրորդ բաժնում որպես հավելված մի շարք արխիվային վավերագրեր, ինչպես նաև անտիպ հոդվածներից մի քանիսը