Ներկայ մենագրութեան մէջ գրականութեան, սկզբնաղբիւրների և արխիւային նորայայտ վաւերագրերի հիման վրայ հետազօտւում են արևմտահայերի պատմութեան առանցքային հարցերը՝ 1800-1870-ական թւականներին: Բնութագրւում են ազգային յարաբերութիւնհերը Արևմտեան Հայաստանում, բացայայտւում են Օսմանեան պետութեան, թուրք և քուրդ վերնախաւերի վարած սոցիալական ու ազգային բիրդ քաղաքականութունը, յատուկ ուշադրութիւն է դարձւում քաղաային կեանքի հետազօտմանը. Ցոյց է տրւում հայ առևտրա-արդիւնագործական բուրժուազիայի խաղացած դերը թուրքիայի տնտեսական կեանքում: Աշխատութեան մէջ հեղինակը անդրադառնում է նաև սուլթանական բռնապետութեան դէմ ոտքի ելած արևմտահայերի ազգային-ազատագրական շարժումների, «Ազգային սահմանադրութեան» և հասարակական-քաղաքական հոսանքների պատմութիւնը: