Այս պատմական վէպում հեղինակը նկարագրում է Արևելեսն Հայաստանի Սիւնիքի, Արցախի ու Երևանի ժողովրդական զանգւածների հերոսական պայքարը օսմանեան նւաճողների դէմ, որն սկսեց Դաւիթ Բէկը և քաջութեամբ շարունակեց գլխաւորել Մխիթար Սպարապետը: Դէպքերը կատարվում են 1723-1730 թւականներին: Վեպում տրւած է անդրկովկասեան ժողովուրդների համատեղ պայքարը օսմանեան բռնակաթութեան դէմ, ինչպես և այդ ժողովուրդների բարեկամութիւնը ռուս ժողովրդի հետ:
Խաւարից դէպի լոյս
Հիւսիսափայլ
Արտասահմանեան ուղեւորութիւնների շրջան
Գաղափարական կապեր Լոնդոնի պրոպականդիստների հետ
Նալբանդեանը և արևմտահայ ազգային շարժումը
Ռուսահայ հասարակական հոսանքները և ազգային քաղաքական շարժումը 60-ական թւականներին
Նալբանդեանի ռեվոլոցուցիոն-դեմոկրատական դիրքաւորումը 60-ական թւականների ռուսահայ հասարակական կեանքում և ազգային-քաղաքական շարժման մէջ
1859-1861 թթ. Ռեվոլոցուցիոն կրիզիսի ոլորտում
Մտաւոր աշխատանք ռաւելինում
Վերջին տագնապ
Ժողովածուում ներկայացված են Ու. Սարոյանի, Ա. Ադամովի, Մ. Առլենի, Վ. Քաչայի, Ա. Լիւբենի, Շ. Ազնավուրի և հայկական ծագում ունեցող արտասահմանեան այլ գրողների չափածո, արձակ և դրամատուրգիական ստեղծագործութիւնները: