Ճակատագրի ճանապարհներ, այդ ճանապարհներից մէկով 150 տարի առաջ անցան ռուս զինւորները՝ ազատագրելով Արևելեան Հայաստանը պարսկական դարաւոր լծից. Միւս ճանապարհով եկան Հոկտեմբերի ազատարար զինւորները՝ օգնութեան ձեռք մեկնելով ապստամբած հայ ժոովրդին:
Այդ ճանապարհների միջև ընկած է մի ամբողջ դար, և այդ բոլորը ժողովրդի պատմութեան հին ու նոր էջերն են և սա պատմութիւն է հենց այդ մասին: