Ռումինացի անւանի գրողի այս գրքոյկում վետեղւած են լիրիկական նովելներ, որոնցում հեղինակը պատմում է մանկական աշխարհի հիւրաքանչիւր բնակչի կեանքը լցնող ուրախութիւնների և դառնութիւնների մասին
Ինչպէս իսկական ընկերութիւնը, ինչու պետք է լինել ազնիւ ու շիտակ, ինչպէս պետք է սիրել ու գնահատել այն արժէքները, որոնք ստեղծել են մեր հայրերն ու պապերը. Ահավասիկ այս հարցերի պատասխանն են փորձում ստանալ «Ցտեսութիւն, Նաթանայէլ» վիպակի պատանի հերոսները: