Մենագրութեան մէջ լուսաբանւում է այն հարցը, թէ հնդիկ բանաստեղծ Թագորը ինչպես ընկալւեց հայ գրողների և հասարականութեան կողմից, նրա գեղագիտական և փիլիսոփայական հայացքներում ինչն էր մօտ ու ընդունելի Յովհաննէս Թումանեանի, Աւետիք Իսահակեանի, Վահան Տէրեանի, Վրթանէս Փափազեանի Վ.Թոթովենցի համար:
مندرجات
Կեանքն ու ստեղծագործութիւնը
Ռաբինդրանաթ թագորը և հայ գրողները Ռաբինդրանաթ թագորը հայ պարբերական մամուլում
Ռաբինդրանաթ թագորի բանաստեղծութիւնների ժողովածունները հայերէն ամփոփում ռուսերէն
Գրքում ամփոփւած են «Նայիրի» թերթում Յովհաննէս Չիլինկիրեանի յօդւածները նւիրւած ցեղասպանութեան զոհ դարձած, նշանաւոր բանաստեղծ եւ փիլիսոփա Ռուբէն Սեւակի հերոսական կեանքին ու գաղափարականին:
Աշխատութեան մէջ տրւած է Վ. Ի. Լենինի հաւատարիմ աշակերտ ու զինակից , Կոմունիստական պարտիայի ականաւոր գործիչ Սուրէն Սպանդարեանի գրականագիտական ժառանգութեան ուսումնասիրութիւնը:
Փաստական հարուստ նիւթի հիման վրայ հեղինակը բնութագրում է բոլշևիկ հրապարակախօսի գրականագիտական հայացքները և ընդգծում դրանց սերտ կապը նրա ռևոլուցիոն գործունէութեան հետ: Ուսումնասիրութեան մէջ առաջ են քաշւած այն գլխաւոր սկզբունքները (կենսական ճշմարտացիութիւն, բարձր գաղափարայնութիւն, ժողովրդայնութիւն ուպարտիականութիւն), որոնցով ղեկավարւել է Սպանդարեանն իր գրաքննադատական պրակտիկայում:
Գրքում միաժամանակ լուսաբանւում և գնահատւում են Սպանդարեանի դիտողութիւններն ու ասոյթները ռուս գրականութեան համաշխարհային նշանակութեան, հայ հասարակական-գաղափարական հոսանքների բնութագրման , թատրոնի և դրամատուրգիայի,ինչպէս և պրոլեդարական գրականութեան զարգացման մասին:
Վիկտոր Հիւգոն հայ գրական մտքի գնահատմամբ
Վիկտոր Հիւգոյի երկերի հայերէն թարգմանութիւնները
Վիկտոր Հիւգոյի ազդեցութիւնը հայ գրականութեան վրայ
Հայ մտաւորականութեան կապերը Վիկտոր Հիւգոյի հետ
Նշանաւոր պատմաբան, բանասէր, մատենագէտ, հնագէտ, կովկասագէտ Լևոն Մելիքսեթ-Բեկի գիտական ժառանգութիւնը մեծ արժէք և արդիական նշանակութիւն ունի հայագիտութան համար: Կարևոր նւաճումներից է նաև նրա «Վրաց աղբիւրները Հայաստանի և հայերի մասին» եռահատոր աշխատութիւնը, որոնցում վրացական աղբիւրներից քաղւած բնագիրների թարգմանութիւնն ուղեկցւում է պատմաբանասիրական, աղբիւրագիտական, մատենագիտական ծանօթագրութիւններով ու բանիմաց մենաբանութիւններով:
Աշխատութեան վերահրատարակութիւնը հնպաստի հայագիտութեան, վրացագիտութեան ու կովկասագիտութեան ասպարէզում դեռևս անհրաժեշտ խորութեամբ չուսումնասիրւած և վիճահարոյց բազմաթիւ հարցերի լուսաբանման աշխատանքներին:
Հայաստանը, հայ ժողովուրդը և վրաց ու հայ ազգերի բարեկամական փոխյարաբերութիւնները մշտապէս գտնւել են վրաց գրական մտքի կենտրոնում: Սոյն գրքում հեղինակը, ուսումնասիրելով ինչպէս հրատարակւած, այնպէս էլ վրաց արխիւային աղբիւրների մի զգալի մասը, ցոյց է տալիս, թէ վրաց գրական միտքը որքան բարձր է գնահատել հայ ժողովրդին, ինչպիսի մեծ նշանակութիւն է տւել հայ և վրաց ազգերի դարաւոր բարեկամութեան ամրապնդմանը, և որքան սիրով են գրողները գովերգել Հայաստանը և նրա չքնաղ բնութիւնը:
«Քննադատութիւնը և գեղարւեստական զարգացումը» գրքում զետեղւած հոդւածներն ու ուսումնասիրութիւնները նւիրւած են արդի գրական շարժման կենսական խնդիրներին:Կիրառելով քննական վերլուծութեան սկզբունքը, հեղինակը պոէզիայի և արձակի զարգացման ուղիների,գրականագիտութեան և քննադատութեան մեթոդի և մեթոդոլգիայի վերաբերեալ առաջադրած հանգուցային հարցերը լուսաբանում է ժամանակակից գեղագիտական մտքի տեսական դրոյթներով: