Աշխատութեան մէջ լուսաբանւած են միջնադարեան Հայաստանի խոշորագոյն կրթական կենտրոն՝ Գլաձոր համալսարանի հիմնադրման ժամանակի և տեղի հարցերը, նրա դերը գիտութեան և մշակոյթի զարգացման գործում, ինչպէս նաև Գլաձորի սաների հիմնադրած մի շարք դպրոցների ուսումնադաստիարակչական, հասարակական և քաղաքական գործունէութիւնը:
Գրքոյկը հրատարակւում է Գլաձորի համալսարանի հիմնադրման 700-ամեայ յոբելեանի առթիով: Նախատեսւած է ընթերցող լայն շրջանների համար:
Գրքուն հասարակական-քաղաքական իրադարձութիւնների ֆոնի վրայ,շարադրւում է Մոսկվայի Լազարեան ճեմարանի պատմութիւնը,ցոյց տրւում հայ կեանքում նրա խաղացած հսկայական դերն ու նշանակութիւնը՝գիտութեան, մշակոյթի և առաջաւոր մանկավարժական մտքի պրոպագանդման բնագաւառներում:Այստեղ լուսաբանւած են նաև տւեալ ժամանակաշրջանումհայ-ռուսական մշակութային կապերը,առաջաւոր մանկավարժ-դասախոսների գործունեութիւնը,ճեմարանում գործադրւող ուսուցման, դասաւանդման ու դաստիարակութեան ձևերն ու եղանակները:
Աշխատութեան մէջ պատմաքննական վերլուծութեան են ենթարկւում արևելահայ նոր դպրոցի կազմաւորման ու զարգացման հարցերը, ցոյց է տրւում այդ դպրոցի դէրն ու նշանակութիւնը ազգային կոնդսոլդացիայի ու աշխարհականացման համար ծաւալւած հասարակական պայքարը, ինչպէս նաև ցարիզմի հակաժողովրդական գաղութային քաղաքականութեան դէմ, հանուն ազգային կրթութեան ու մայրենի լեզւի ազատութիւնն աւարտում է 1905 թ. իրադարձութիւներով , երբ յեղափոխութեան բարձրացող ալիքը և հայ ժողովրդի համառ դիմադրութիւնն ստիպեցին ցարիզմին վերականգնելու XIX դ. վերջին փակւած հայկական դպրոցների գոիւթեան իրաւունքը: