Հիմք ընդունելով բացառապէս երկրանւան մի տարբերակը («Աղւանից աշխարհ»), հայագէտներից ոմանք, նրանց հետ էլ՝ հայ եկղեցու յայտնի բոլոր պատմաբանները, Հայոց արևելից կողմանց եկեղեցին ու մշակոյթը դիտել են որպէս բուն աղւանական, աղւան ժողովրդի սեփականութիւն: Գրքում քննական հայեացքով, հանգամանօրէն ցոյց է տրւում, որ դրա համար չկայ ոչ մի հիմք, եւ քննարկւող եկեղեցին ու մշակոյթը մաքուր հայկական են եղել սկզբից իսկ եւ հայկական դեր են խաղացել ընդհանուր հայկական եկեղեցու պատմութեան մէջ ու հայ ժողովրդի մշակութային կեանքում: