Աշխատութեան մէջ պատմաքննական վերլուծութեան են ենթարկւում արևելահայ նոր դպրոցի կազմաւորման ու զարգացման հարցերը, ցոյց է տրւում այդ դպրոցի դէրն ու նշանակութիւնը ազգային կոնդսոլդացիայի ու աշխարհականացման համար ծաւալւած հասարակական պայքարը, ինչպէս նաև ցարիզմի հակաժողովրդական գաղութային քաղաքականութեան դէմ, հանուն ազգային կրթութեան ու մայրենի լեզւի ազատութիւնն աւարտում է 1905 թ. իրադարձութիւներով , երբ յեղափոխութեան բարձրացող ալիքը և հայ ժողովրդի համառ դիմադրութիւնն ստիպեցին ցարիզմին վերականգնելու XIX դ. վերջին փակւած հայկական դպրոցների գոիւթեան իրաւունքը: