Հայրենադարձ գրող Վահան Դաքէսեանի այս գրքի թեման կազմում է հոյն ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարը: Գրքի առաջին մասում ցոյց է տրւած գերմանա-ֆաշիստական զաւթիչների դէմ մղւած պարտիզանական հերոսական կռիւների դրւագներն ու այն տառապանքները, որ կրել է հոյն ժողովուրդը օկուպացիայի ժամանակաշրջանում: Իսկ գրքի երկրորդ մասում պատկերւած է անգլոամերիկեան օկուպանտների և նրանց տեղացի կամակատարների դէմ հոյն ժողովրդի մղած ազատագրական ու դեմոկրատական պայքարը:
Գրքում արտացոլւում է նաև հունահայ հայրենասերների ակտիւ մասնակցութիւնը հելլեն ժողովրդի ազգային-ազատագրական պայքարին:
Հեղինակը, որպէսս մասնակից հոյն ժողովրդի մղած պայքարին, իր յուշերը գրի է առել գեղարւեստական հնարքով, փոխելով գործող հերոսների անունները:
Անժելա Ստեփանեանի «Ամառնամուտ» վէպը նւիրւած է սովետական մարդկանց աշխատանքային ու կենցաղային առօրեային:
Երիտասարդ ճարտարապէտ Գուրգէն Կարինեանը դիսերտացիայ պաշտպանելուց յետոյ դրսևորում է իր կարիերիստական ձգտումները, հիասթափեցնելով իր ընկերներին և կնոջը՝ ինժեներ Անի Սուրինեանին: Վերջինս սիրում է իր տաղանդաւոր ամուսնուն և յոյս ունի դեռ, որ ամուսինը ետ կդառնայ անազնիւ ճանապարհներից:Ամենօրեայ ընտանեկան վեճերից յետոյ Գուրգէնը սառում էր կնոջից ու ստեղծագործական աշխատանքից և տարւում իր փառասիրութեանը սնունդ տւող ՝ քաղքենի Վիկտորիա Նուրիջանեանով: Անին՝ չնայած կեանքում շատ դառնութիւններ և դժւարութիւններ է կրել (մանուկ հասակում կորցրել է մօրը,Հայրենական պատերազմում գերի է ընկել հայրը), կարողանում է յաղթահարել ընտանեկան անախորժութիւնները և գործարանում իր դէմ հարուցւած դժւարութիւնները: Գործարանի պարտիական բիւրոյի քարտուղարի և շարքային բանւորների օգնութեամբ նա կանգնում է հաստատ ոտքերի վրայ:
Գուրգէնը համոզելով, որ հանձին իր կնոջ կորցրել է իր կեանքի ճշմարիտ ընկերոջը, վերադառնում է նրա մօտ: Բայց ուշ է, Անին հոգեկան ծանր ապրումներից յետոյ, վերջնականապէս հիասթափւել է ամուսնուց:
Ընթերցողին է ներկայացւում Մեծ Եղեռնին նւիրւած՝ XX դարի հայ գրականութիւնը՝բնագրերի հետ համեմատւած,ծանօթագրութիւններով և նախկին հրատարակութիւնների քննական մեկնութիւններով
Վէպը պատկերում է առաջին համաշխարհայինի սարսափների ու կործանումների շրջանը, կայսերական Գերմանիայի միլիտարիստների ու թուրքական ցեղասպան զաւթիչների վայրագութիւնները Արևմտեան Հայաստանում և Անդրկովկասում: Զանգւածօրէն բնաջնջւող հայ ժողովուրդը օրհասական ճիգեր գործադրեց փրկւելու կործանումից: Այդ ուժը խտացած է ժողովրդական կերպարների մէջ: Անդրանիկի կերպարի մէջ է հայ ժողովրդի ապրելու և հարատեւ ոգին: Նրա անյաղթ սկզբունքը միշտ Ռուսաստանի, ռուս ժողովրդի հետ լինելու գաղափարով, ռուսական յեղափոխութեանը հաւատարիմ լինելու ուխտով: Վէպը հրատարակւում է զօրավար Անդրանիկի ծննդեան 125-ամեակի առթիւ:
