«Հայոց լեզւի համեմատական քերականութիւն» ժողովածուն նւիրւած է հայ-իտալական և հայ-հնդարիական լեզւական ընդհանրութիւնների, հայերէնում մարմնի մասերի հնդեւրոպական անւանումների, հայ բարբառների հնչիւնական և բառակազմական հնդևրոպական արմատական ածականների ու ածանցների ուսումնասիրութեանը:
«Մեկնութիւն քերականի» աշխատութիւնը Վարդան Արևելցու մատենագրական ժառանգութեան արժէքաւոր երկերից է, որն ստեղծւել է, իբրև արքայական պատվեր, 1244-1246 թւականին Կիլիկիաիւմ, Հեթում Ա. Թագաւորի խնդրանքով: Որպէս քերականական դասընթացի ձեռնարկ այն բազմացել է մի շարք ընդօրինակութիւններով և լայն կիրառութիւն է գտել ինչպէս կիլիկեան հայկական, թագաւորութեան տարածքի վարդապետարաններում, այնպէս ևս պատմական Հայաստանի ուսումնագիտական կենտրոններում:
Վարդան Արևելցու սոյն աշխատութիւնը, համապատասխան ուսումնասիրութեամբ ու ծանոթագրութիւններով, առաջին անգամ գիտական շրջանառութեան մէջ է դրւում իբրև քննական բնագիր՝ պատրաստւած 17 ձեռագրերի համադրական համեմատութեան հիման վրայ:
Բնագրական սոյն իւշարձանը կհետաքրքրի ոչ միայն լեզւարան-քերականագետերին, այլև հայագետներին ընդհանրապես:
«Վերլուծութիւն քերականութեան» աշխատութիւնը Եսայի Նչեցու մատենագրական ժառանգութեան ամենակարևոր երկն է, որն ստեղծւել է 1307 թւականից առաջ: Իբրև քերականական դասընթացքի կարևորագոյն ձեռնարկ այն նախատեսւած է եղել առաջին հերթին , Գլաձորի համալսարանի ուսանողների համար, որտեղ և մշտական գործունեութեան մէջ է գտնւել: Այնուհետև ուսումնականների սերունդներ են հայաբանութեան մէջ խորացել և հմտացել իբրև «Նախակրթական» դասընթաց համարւած այս աշխատութեամբ , ուստի և բնագրական սոյն յուշարձանը հայագիտութեան համար ունի ոչ միայն գիտա-մանկավարժական , այլև, մանաւանդ , պատմական նշանակութիւն ու արժէք:
Նչեցու սոյն աշխատութիւնը առաջին անգամ գիտական շրջանառութեան մէջ է դրւում քննական բնագրով՝ պատրաստւած 15 ձեռագրերի համեմատութեան հիման վրայ:
Բնագրական սոյն յուշարձանը կհետաքրքրի ոչ միայն լեզւաբան-քերականագէտներին, այլև հայագէտներին ընդհանրապէս: